Χρόνια Πολλά

Αρχιτεκτονικά Θέματα Νο 41

Αρχιτεκτονικά Θέματα Νο 41/2007
Περιεχόμενα

Επικαιρότητα:

Η Ακαδημία Αθηνών βράβευσε τα Αρχιτεκτονικά Θέματα

Αλέξανδρος Τομπάζης

Τα μεγάλα φιλέτα, Δ. Φιλιππίδης

Η υποθαλάσσια αρτηρία στη Θεσσαλονίκη, Δ. Φιλιππίδης

Weast / Ανατολή + Δύση, Α. Γιακουμακάτος


Εκθέσεις:

10η Biennale. Δημόσια στρατηγική και κοινωνία των πολιτών

Πάνος Κουλέρμος. Η ελληνική περιπέτεια και η ιδέα της αρχιτεκτονικής, Α. Γιακουμακάτος

On: The Modern and the Contemporary in European and Japanese Culture, Η Κωνσταντόπουλος

Ανοικοδόμηση δυο κρατών και κατασκευή μιας ταυτότητας, Α. Γιακουμακάτος

Βαλσαμάκης vs Δοξιάδη στο Μουσείο Μπανάκη, Π Δραγώνας

Νέα αρχιτεκτονική στην Ισπανία, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Νέα Υόρκη

Αίσθηση της πόλης, Καναδικό Κέντρο Αρχιτεκτονικής

Δέρμα+σκελετός. Παράλληλες πρακτικές στη μόδα και στην αρχιτεκτονική, Μουσείο Σύγχρονης τέχνης, Λος Άντζελες

Cornelia Hahn Oberlader. Οικολογικά τοπία, Καναδικό Κέντρο Αρχιτεκτονικής

Έκθεση Frederic Borel, Ν. Καλογεράς

Έκθεση Morphosis στο Παρίσι, Ν. Καλογεράς

Διαγωνισμοί: Διοικητήριο Τρικάλων

Αρχιτεκτονική στην Κύπρο. Σχέσεις δημόσιου με ιδιωτικό:

Εισαγωγή ή κατασκευάζοντας ένα πλαίσιο κατανόησης του αφιερώματος

Η Λευκωσία του Hussein Chalayan, N. Wakefield

Μαρία Λοϊζίδου: Lets get lost, 2001-04. Απαγορευμένες ζώνες. Καταστάσεις εξαίρεσης

Σχέσεις μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού, και ο ρόλος της τοπογραφίας. Η παραγωγή του κυπριακού δομημένου τοπίου, Σ. Στρατής

Καταγραφή σχέσεων δημοσίου και ιδιωτικού στο περιφερειακό αστικό τοπίο, 2001-05, φωτογραφίες Χάρη Πελλαπαϊσιώτη

Δημόσιοι χώροι ως υποδομή

Κτίριο εργαστηρίων χημείας Αγγλικής Σχολής Λευκωσίας, αρχιτέκτονες Ζ & Χ Σιερεπεκλή

Παραλιακός πεζόδρομος Όροκλινη, Λάρνακα, αρχιτέκτονες Μ. Δανού & Σ. Ζησίμου

Κεντρικά κτίρια της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου στη Λευκωσία, αρχιτέκτονες Μελετητική - Γραφείο Α. Α.Ν. Τομπάζη και Α. Γαβριηλίδης

Οικιστική ανάπτυξη. Το απόλυτο ιδιωτικό, το δημόσιο και το συλλογικό ιδιωτικό

Πολυκατοικία στους Αγίου Ομολογητές, Λευκωσία, αρχιτέκτονες Γ. Παρούτης & Μ. Χαραλαμπίδου - Μούσκου

Πολυκατοικία στη Λευκωσία, αρχιτέκτονες M. Seroff και Σ. Παπαδόπουλος

Φοιτητικές εστίες Πανεπιστημίου Κύπρου, αρχιτέκτονες Χ.Η. Χρυσάνθου και Η. Γ. Παπαχρίστου

Κατοικία στο Βούναρος Λεμεσού, αρχιτέκτων Π. Πιερίδης

Πολυκατοικία στη Λευκωσία, αρχιτέκτων Γ. Πατσαλοσαββής

Κατοικία στη Λακατάμια, Λευκωσία, αρχιτέκτων Α. Βάρδας

Κατοικία στο Στρόβολο, αρχιτέκτων Χ. Χατζηβασιλείου

Μικρές ιστορίες για την παραγωγή της δημόσιας αρχιτεκτονικής

Εστία Δημοσιογράφων, αρχιτέκτων Χ. Κυθρεώτης

Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κύπρου, αρχιτέκτων G. Nouvel

Β δημοτικό σχολείο Αυγόρου, αρχιτέκτονες Ζ. Σιερεπεκλής * Μ. Οικονομίδης

Ανώτατο Δικαστήριο, αρχιτέκτων Α. Λειβαδάς

Πλατεία Ελευθερίας, α βραβείο, αρχιτέκτονες Z. Hadid & P. Schumacher

Πλατεία Ελευθερίας, β βραβείο, αρχιτέκτονες Σ. Στρατής & Χ. Χατζηχρίστος

Πλατεία Εκλευθερίας, γ βραβείο, αρχιτέκτονες Ζ. Σιερεπεκλής και Μ. Χριστουδουλίδης

Έλληνες Αρχιτέκτονες:

Πολιτιστικό κέντρο και αναψυκτήριο στη Νάουσα, αρχιτέκτονες Α.Μ. Κωτσιόπουλος & συνεργάτες

Δημαρχείο + Κέντρο Πολιτισμού Γέρακα, αρχιτέκτονες Δ. Ποτηρόπουλος & Α.Μ. Κωτσιόπουλος και συνεργάτες

Κτίρια Γραφείων

Workshop, αρχιτέκτων Δ. Σοτοβίκης

Κτίρο γραφείων Ομίλου ΑΕΓΕΤ, αρχιτέκτονες Μελετική - Γραφείο Μελετών Α.Ν. Τομπάζη

Κτιριακό συγκρότημα στην Κάτω Κηφισία, αρχιτέκτονες Μελετητική - Γραφείο Α.Ν. Τομπάζη

Συγκρότημα Εθνικής Ασφαλιστικής στην Αθήνα, αρχιτέκτονες M. Botta, Ε. Σακελλαρίδου και Μ. Παπανικολάου

Κτίριο γραφείων στο Μαρούσι -Ι, αρχιτέκτονες Κ. Κυριακίδης και συνεργάτες

Κτίριο γραφείων στο Μαρούσι -ΙΙ, αρχιτέκτονες Κ. Κυριακίδης και συνεργάτες

Κτίριο γραφείων - καταστημάτων στα Βριλήσσια, ΜΟΒ, αρχιτέκτονες Β. Μπασκόζος και Δ. Τσαγκαράκη

Βιοκλιματικό κτίριο γραφείων στην Αθήνα, αρχιτέκτονες R.C. Tech

Κτίριο γραφείων στο Χαλάνδρι, αρχιτέκτων Δ. Παπαχαραλάμπους

Ανακατασκευή παλαιού κτιρίου, αρχιτέκτονες ΟΡΙΟ και συνεργασίες

Κτίριο γραφείων και έκθεσης στη Γλυφάδα, αρχιτέκτονες Β. Αραπίδης και Ε. Κοκκινάκη

Έργα - Μελέτες: Στέγαστρο εισόδου, αρχιτέκτονες ΚΟΜ 37 / Μ. Βότσης, Φ. Γεροντάκης, Δ. Μπούγας και Α. Κρασάς

Άρθρο της εβδομάδας

Οι τοίχοι από ξερολιθιά - Ένα στοιχείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

άρθρο στο ηλεκτρονικό περιοδικό greek archtects.gr

Ακόμα και σήμερα οι ξερολιθικοί τοίχοι αποτελούν χαρακτηριστικό στοιχείο σε πολλά ελληνικά τοπία με έμφαση τις Κυκλάδες. Οι τοίχοι αυτοί, που προστατεύουν το έδαφος κι αποτελούν συγχρόνως καταφύγιο για μεγάλο αριθμό φυτών και ζωών, συχνά απειλούνται από εξαφάνιση. (Εγχειρίδιο για κατασκευές και επισκευές)

Εκατοντάδες χιλιόμετρα τοίχων ξερολιθιάς βρίσκονται σήμερα σε κακή κατάσταση απ' άκρη σ' άκρη της Ελλάδας. Χωρίς συντήρηση το μέλλον αυτών των τοίχων οδηγεί σε μια αργή αλλά αναπόφευκτη κατάρρευση. Στις επόμενες σελίδες μπορείτε να δείτε:
* Πως χτίζεται ένας τοίχος από ξερολιθιά
* Ειδικές Περιπτώσεις-Άκρες,Γωνίες,Καμπύλες,Σκάλες,κεκλιμένοι
* Τοίχοι Αντιστήριξης & Γενικές οδηγίες

Γενικά
Μέχρι τα τέλη του '50 η συντήρηση των ξερολιθικών τοίχων αποτελούσε εργασία ρουτίνας. Οι αγρότες χρησιμοποιούσαν τους κενούς από αγροτικές εργασίες μήνες για να συντηρήσουν και να επισκευάσουν αυτά τα έργα που αποτελούσαν τα όρια των αγρών τους και προστάτευαν την καλλιεργήσιμη γη των κεκλιμένων εδαφών, από τη διάβρωση. Έκτοτε η ταχεία αύξηση της εκμηχάνισης στις καλλιέργειες και η μείωση των εργατικών χεριών προς όφελος του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα, εξαφάνισαν σχεδόν αυτή την ανθρώπινη δραστηριότητα που υπήρχε από πολλές εκατονταετίες. Οι περισσότεροι αγρότες δεν μπορούν πλέον να συντηρήσουν μόνοι τους τις ξερολιθιές των αγρών τους λόγω έλλειψης χρόνου και προσωπικού, καθώς και λόγω έλλειψης οικονομικών μέσων. Στην περίπτωση μάλιστα των περιφράξεων, οι σύγχρονοι τρόποι περίφραξης είναι πιο φθηνοί και γίνονται πολύ πιο γρήγορα από τις ξερολιθιές.

Η εγκατάλειψη της δραστηριότητας αυτής των αγροτών, φαινόμενο που συναντάμε σ' όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως στη Μεσόγειο, οδηγεί όχι μόνο στην εξαφάνιση ενός σημαντικού μέρους της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και των μυστικών της τέχνης αυτής, αλλά και στην αλλοίωση του τοπίου και σε μία σειρά φυσικών απωλειών όπως είναι η διάβρωση του εδάφους και η εξαφάνιση ενός βιότοπου μεγάλης αξίας.

Τοίχοι πολύτιμοι για την άγρια ζωή
Αρχικά οι ξερολιθικοί τοίχοι των βοσκοτόπων κατασκευάστηκαν για να ορίζουν τις βοσκές σε περίοδο έλλειψης ξυλείας ή σε περιοχές που δεν υπάρχει ξυλεία, αντικαθιστούν τις ξύλινες περιφράξεις. Παράλληλα αυτή η πρακτική έχει κι άλλους λόγους ύπαρξης: από τη μία πλευρά ήταν δύσκολο να «μπηχτούν» πάσσαλοι σε εδάφη πετρώδη, κι από την άλλη πλευρά οι βοσκότοποι ήταν γεμάτοι πέτρες. Έτσι, η κατασκευή της ξερολιθιάς γινόταν από τις πέτρες που μαζεύονταν με τον καθαρισμό των χωραφιών.

Οι αναλημματικοί τοίχοι, που έχουν ηλικία πάνω από 100 χρόνια, αποτελούν κι αυτοί αναπόσπαστο μέρος πολλών τοπίων. Προστατεύουν το έδαφος από τη διάβρωση στα επικλινή εδάφη και χαρακτηρίζουν ακόμα και σήμερα πολλές ευρωπαϊκές περιοχές καλλιέργειας της αμπέλου ή ελιάς. Όμως, όλο και πιο συχνά αντικαθίστανται οι τοίχοι αυτοί από τοιχεία οπλισμένου σκυροδέματος (betοn), γιατί δεν εμπιστεύονται πια οι άνθρωποι έργα κατασκευασμένα από πέτρες χωρίς χρήση τσιμέντου και γιατί δεν ξέρουν πλέον να κατασκευάζουν τέτοια έργα.

Όμως το beton έχει μειονεκτήματα. Πρώτον, είναι ένα στοιχείο εμφανώς ξένο προς το τοπίο. Έπειτα οι τοίχοι αυτού του τύπου, μονοκόμματοι και εντελώς αδιάβροχοι δεν είναι προσαρμοσμένοι στην διαρκή πίεση του εδάφους και του νερού. Εμφανίζουν βαθιές ρωγμές, ενώ οι ξερολιθικοί τοίχοι αντιδρούν με σημειακές παραμορφώσεις. Τέτοιου είδους ρωγμές σημαίνουν ολική αντικατάσταση του τοίχου σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.

Η ανάγκη για την συντήρηση ή και την ανακατασκευή των τοίχων από ξερολιθιά

Αυτή είναι η σημερινή κατάσταση. Όμως αυτά δεν είναι αρκετά για να εξηγήσουν την ανάγκη συντήρησης ή και ανακατασκευής των τοίχων από ξερολιθιά.

Υπάρχουν τρεις βασικοί λόγοι:

1. Προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς
Οι ξερολιθικοί τοίχοι είναι οι πολύτιμοι μάρτυρες μίας παραδοσιακής τεχνικής χτισίματος που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Τότε όπως και πρόσφατα οι τοίχοι αυτοί είχαν κατασκευασθεί χωρίς τσιμέντο ή κάποιο άλλο συνδετικό υλικό. Αυτή η ήπια τεχνική χτισίματος προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα. Οι ξερολιθικοί τοίχοι είναι ένα θαυμάσιο παράδειγμα ανακύκλωσης άχρηστων υλικών, διότι κατασκευάζονται από τις πέτρες που μαζεύονται όταν γίνεται ο καθαρισμός των χωραφιών. Δεν παρουσιάζουν την ακαμψία των τοίχων από beton αλλά έχουν μια προσαρμόσιμη δομή: μπορούν να παραμορφώνονται με την πάροδο των ετών χωρίς να υφίστανται ρωγμές. Έτσι δεν επηρεάζονται σχεδόν καθόλου από την παγωνιά, ακόμα κι όταν οι μεμονωμένες πέτρες σκάσουν σε μικρά κομμάτια. Η επιβίωση αυτής της αρχαίας μεθόδου χτισίματος επιβεβαιώνεται από την διατήρηση των τοίχων που είναι ζωντανοί ακόμη μάρτυρες αυτής της τεχνικής.

2. Προστασία του τοπίου
Οι ξερολιθικοί τοίχοι εμπλουτίζουν τα αγροτικά τοπία. Αυτές οι κατασκευές, πολύ καλά προσαρμοσμένες στο περιβάλλον, είναι μάρτυρες της συνεχής ανθρώπινης δραστηριότητας. Η προστασία των ξερολιθικών τοίχων τους συμβάλλει στη διατήρηση της δομής του τοπίου, μέσα στο οποίο εκτελούν τρεις αποστολές: οριοθέτηση, εμπόδιο και αντιστήριξη.

το συνολικό άρθρο .....εδώ

Προσκτήσεις του Μήνα

Τίτλος: Οδοιπορικό, σ' έναν κόσμο που χάνεται
Συγγραφέας: Γιάννης Α. Καρατζάς
Εκδότης: ΤΕΕ-Τμ. ΒΑ Αιγαίου
Έτος έκδοσης: 2004

στοιχεία βιβλίου: 720.9495 Κ -(002603)

Τίτλος: Το κτίριο Γερωνυμάκη – Στεργιάδη: Στη συνοικία Σουλτάν Ιμπραήμ
Επιμέλεια: Αρετή Μεθυμάκη
Εκδότης: ΤΕΕ-Τμήμα Ανατολικής Κρήτης
Έτος έκδοσης: 2008

στοιχεία βιβλίου: 720.288 Κ -(002608)

τίτλος: Αναπτυξιακός-Χωροταξικός σχεδιασμός & περιβάλλον (2007 : Ηράκλειο): ΕΣΠΑ 2007-2013 και νησιωτικές πολιτικές
Πρακτικά Συνεδρίου
Εκδότης: ΤΕΕ-Τμήμα Ανατολικής Κρήτης
Έτος έκδοσης: 2008

στοιχεία βιβλίου: Μ 640 -(000640)

τίτλος: Στέγαστρα και κελύφη προστασίας αρχαιολογικών χώρων (2007: Θεσσαλονίκη) : Πρακτικά ημερίδας
επιμέλεια: Κ. Θεοχαρίδου
εκδότης: ΕΤΕΠΑΜ
έτος έκδοσης: 2008

στοιχεία βιβλίου: 721.0288 Σ -(002609)

Δωρεάν Διάθεση Βιβλίου

Η βιβλιοθήκη του ΤΕΕ-Τμήμα Δυτικής Κρήτης διαθέτει δωρεάν προς κάθε ενδιαφερόμενο το βιβλίο:

"Η αρχιτεκτονική και η ελληνική πόλη στον 21ο αιώνα: πρακτικά 10ου πανελληνίου αρχιτεκτονικού συνεδρίου (08-12 Δεκεμβρίου 1999)"

περισσότερες πληροφορίες: 2821027902, teetdk-library@cental.tee.gr

Παιχνίδια Αρχιτεκτονικής

piano house, China

Το μοναδικό αυτό "πιάνο" σπίτι χτίστηκε πρόσφατα στην An Hui Province, στην Κίνα.


Crooked House, Poland
Έργο του πολωνού αρχιτέκτονα Szotynscy Zaleski, εμπνευσμένο από το παραμύθι του Jan Marcin Szancer.



blue building, Netherland
Ο δήμος της Delfshaven, στο Ρότερνταμ, ζήτησε από Schildersbedrijf N & F Hijnen να υποβάλει ένα σχέδιο για ένα μπλοκ εγκαταλελειμμένων κτιρίων, που τελικά θα κατεδαφιστούν. Η συμφωνία με τους κατοίκους της περιοχής είναι, το μπλοκ να παραμείνει μπλε για όσο δεν υπάρχει κάποιο νέο πολεοδομικό σχέδιο για την περιοχή.


Kansas City Library, USA
Πρόσοψη του πάρκινγκ της βιβλιοθήκης του Κάνσας. Οι τίτλοι των βιβλίων που χρησιμοποιήθηκαν, αναδείχθηκαν από σχετική ψηφοφορία των κατοίκων της πόλης.


dancing house, Czech Republic
Έργο του αρχιτέκτονα Vlando Milunic σε συνεργασία με καναδική αρχιτέκτονα Frank Gehry. Η κατασκευή του άρχισε το 1994 και ολοκληρώθηκε το 1996.


basket building, USA
Κάτι που άρχισε σαν όνειρο, του Dave Longaberger, ιδρυτής της Εταιρείας Longaberger, να χτιστεί το Home Office σε ένα τεράστιο καλάθι για να στεγάσει τα γραφεία της εταιρείας.

Το άρθρο της εβδομάδας

Φιλόδοξες πολιτικές στον τομέα των κλιματικών αλλαγών

Νέο νομοθετικό πακέτο από την ΕΕ

Κορυφαία προτεραιότητα για την ΕΕ είναι η επίτευξη μιας φιλόδοξης διεθνούς συμφωνίας για το κλίμα, που θα καλύπτει τη χρονική περίοδο μετά το 2012, και η οποία θα πρέπει να έχει συναφθεί ως το τέλος του 2009. Οι διαπραγματεύσεις θα ξεκινήσουν σύντομα και εκτιμούμε ότι θα καταλήξουν, έγκαιρα, σε συμφωνία για το κλίμα. Η αξιοπιστία της ΕΕ και η συνέχιση του ηγετικού της ρόλου στις διεθνείς διαπραγματεύσεις θα εξαρτηθούν από την ικανότητά της να εξασφαλίσει πραγματικές περικοπές των εκπομπών στο εσωτερικό της. Η έγκριση της δέσμης μέτρων για το κλίμα και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως τα τέλη της φετινής χρονιάς ή το αργότερο στις αρχές του 2009, έχει ζωτική σημασία. Θα δείξει ότι οι θέσεις που διατυπώνει η ΕΕ στο διεθνές πεδίο υποστηρίζονται από σαφή και συγκεκριμένα μέτρα στο εσωτερικό της. Θα αποδείξει, ακόμη, σε όλα τα κράτη μέλη ότι χωρίς πρόβλημα μπορούν να συμβιβάζονται φιλόδοξες πολιτικές στον τομέα των κλιματικών αλλαγών με την οικονομική ανάπτυξη καθώς και την ενδυνάμωση της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας.

Η δέσμη μέτρων για το κλίμα και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας βασίζεται σε δύο βασικές αρχές: αφενός στην αρχή της οικονομικής αποδοτικότητας και αφετέρου στην αρχή της δίκαιης μεταχείρισης. Η δέσμη μέτρων εγγυάται από τη μια πλευρά την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν, αλλά παράλληλα παρέχει και τα αναγκαία μέσα και εργαλεία για την ελαχιστοποίηση του κόστους, ενώ λαμβάνει ακόμη πλήρως υπόψη τις διαφορετικές οικονομικές αφετηρίες των κρατών μελών και την ανάγκη για αειφόρο οικονομική ανάπτυξη σε όλη την ΕΕ.

Εμπορία Δικαιωμάτων Εκπομπής

Το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής (ΣΕΔΕ) της ΕΕ είναι και θα παραμείνει- ο βασικός πυλώνας της ευρωπαϊκής πολιτικής για τις κλιματικές αλλαγές. Αποτελεί και το κυριότερο εργαλείο που έχει η ΕΕ στην διάθεσή της για να στρέψει τις επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες. Με βάση και την εμπειρία που αποκομίστηκε ως σήμερα, η προτεινόμενη αναθεώρηση του συστήματος αποσκοπεί στην ενίσχυσή του και στη βελτίωση της αποδοτικότητάς του. Μία από τις κυριότερες αλλαγές που προτείνεται είναι η αντικατάσταση των Εθνικών Σχεδίων Κατανομής από ένα συνολικό ανώτατο όριο εκπομπών στο επίπεδο της ΕΕ, που θα μειώνεται σε ετήσια βάση, γραμμικά, ως το 2020. Αυτός είναι κατά την άποψή της ΕΕ ο πιο πρακτικός αλλά και διαφανής τρόπος ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας του μηχανισμού. Ακόμη, όπως διατείνεται η ΕΕ, διασφαλίζει ίσους όρους ανταγωνισμού σε όλη την ΕΕ. Προβλέπεται επίσης να αναπροσαρμοσθεί το ανώτατο αυτό όριο με αυστηρότερους στόχους μείωσης, μόλις συναφθεί η διεθνής συμφωνία. Περαιτέρω εναρμόνιση σχετικά με την κατανομή των δικαιωμάτων εκπομπής θα υπάρξει μέσω κανόνων που θα ισχύουν σε όλη την ΕΕ. Με τον τρόπο αυτόν θα αποφευχθούν στρεβλώσεις στην εσωτερική

αγορά και υπάρχει η δυνατότητα επίτευξης των στόχων μείωσης εκπομπών με το ελάχιστο δυνατό κόστος. Η δεύτερη μεγάλη καινοτομία στον αναθεωρημένο μηχανισμό εμπορίας αφορά στην δημοπράτηση, που καθίσταται πλέον το κυριότερο μέσο για την κατανομή των δικαιωμάτων.

Αναμένεται ότι από το 2013 θα υπάρχει καθολική εφαρμογή των δημοπρατήσεων στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής. Για τις υπόλοιπες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, προβλέπεται η βαθμιαία καθιέρωση των δημοπρατήσεων, ώστε να τους δοθούν τα αναγκαία χρονικά περιθώρια προσαρμογής. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα αποφεύγεται πλέον και η δημιουργία ξαφνικών, απροσδόκητα υψηλών κερδών για επιχειρήσεις. Τα κέρδη, αντιθέτως, θα μεταφέρονται στους εθνικούς προϋπολογισμούς και θα αποτελέσουν θετικό μοχλό για τη στροφή προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Με βάση την αρχή της δίκαιης μεταχείρισης, θα παραχωρηθούν στα κράτη μέλη με χαμηλότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ, μεγαλύτερα έσοδα από τα δικαιώματα δημοπράτησης.

Οι χώρες αυτές θα εξασφαλίσουν πρόσθετους πόρους που θα υποβοηθήσουν

αφενός την στροφή των επενδύσεων σε λύσεις χαμηλών εκπομπών άνθρακα και αφετέρου θα συντελέσουν στην μείωση των πιθανών οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων που θα επιφέρει ενδεχομένως η πολιτική για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών.

Ανησυχίες

Έχουν εκφρασθεί ανησυχίες σχετικά με τον κίνδυνο που δημιουργείται για τη μετεγκατάσταση βιομηχανιών σε χώρες όπου δεν υπάρχουν καταναγκασμοί και περιορισμοί ως προς τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Ακόμη έχουν διατυπωθεί ανησυχίες για τη μείωση της ανταγωνιστικότητας. Υπάρχει γενική συναίνεση ότι ορισμένοι ενεργοβόροι κλάδοι της οικονομίας που δραστηριοποιούνται πλέον σε μια πολύ ανταγωνιστική διεθνή αγορά, δεν είναι σε θέση να μετακυλήσουν το κόστος στον καταναλωτή. Σε περίπτωση που οι ανταγωνιστές των επιχειρήσεων αυτών δεν υπόκεινται σε ανάλογους περιορισμούς ως προς τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, τότε οι κλάδοι αυτοί διατρέχουν τον κίνδυνο να απολέσουν σημαντικά μερίδια αγοράς. Πέρα από αυτό, μπορεί να υπάρξουν και σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Με στόχο να αποφευχθούν οι αρνητικές επιπτώσεις, προτείνεται μια σαφή διαδικασία παρακολούθησης εφαρμογής υποχρεώσεων. Πρώτα από όλα, πρέπει να προσδιορισθούν με αντικειμενικό τρόπο οι κλάδοι εκείνοι που αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο μετεγκατάστασης σε χώρες που δεν έχουν περιορισμούς ως προς τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η Επιτροπή θα εξετάσει προσεκτικά το θέμα αυτό και το 2010 θα καταρτίσει κατάλογο με τους πιο ευάλωτους τομείς και υποτομείς της οικονομίας.

Επόμενο βήμα θα είναι η επαναξιολόγηση της κατάστασης με βάση

το αποτέλεσμα των διεθνών διαπραγματεύσεων, συμπεριλαμβανομένων και των τυχόν τομεακών συμφωνιών που θα έχουν συναφθεί εντωμεταξύ. Με βάση την αξιολόγηση αυτή, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο ως το 2011, και θα προτείνει ενδεδειγμένα μέτρα αν είναι αναγκαίο. Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την αναπροσαρμογή των δωρεάν παραχωρούμενων δικαιωμάτων εκπομπής, σε ποσοστό ακόμη και 100%, ή την ένταξη των εισαγωγέων στο ΣΕΔΕ, ή και

συνδυασμό των δύο αυτών δυνατοτήτων. Για τους κλάδους που δεν καλύπτονται από το ΣΕΔΕ, όπως οι μεταφορές, τα κτίρια ή η γεωργία, οι εθνικοί στόχοι βασίζονται στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ και κυμαίνονται ανάμεσα στο μείον 20% και το συν 20%. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα κράτη μέλη πρέπει να καταβάλουν σοβαρές προσπάθειες, με δεδομένο ότι ο ρυθμός αύξησης των εκπομπών πρέπει να μειωθεί σε όλα τα κράτη. Οι εκπομπές θα πρέπει να μειωθούν γραμμικά στο διάστημα μεταξύ του 2013 και του 2020.

Βεβαίως, θα επιτραπεί κάποια ευελιξία από την μια χρονιά στην άλλη

Οι ευέλικτοι μηχανισμοί του Κιότο

Ένα κοινό στοιχείο ανάμεσα στην πρόταση για το ΣΕΔΕ και την πρόταση για τους κλάδους της οικονομίας εκτός ΣΕΔΕ, που αντανακλά τόσο την ευελιξία όσο και την οικονομική αποδοτικότητα : είναι η χρήση των ευέλικτων μηχανισμών του Κιότο, δηλαδή των μηχανισμών καθαρής ανάπτυξης και κοινής εφαρμογής (ΜΚΑ και ΜΚΕ). Είναι γεγονός ότι οι μηχανισμοί αυτοί μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη μεταφορά καθαρής τεχνολογίας. Ωστόσο, πρέπει να διαχειριστεί με προσεκτικό τρόπο η εισροή στο σύστημα των δικαιωμάτων που δημιουργούνται από τους μηχανισμούς αυτούς, έτσι ώστε να δοθούν τα αναγκαία κίνητρα για καινοτομία στην Ευρώπη και να επιτευχθούν οι στόχοι τόσο για μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου όσο και για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, η Επιτροπή προτείνει την καθιέρωση ανωτάτου ορίου στη χρήση δικαιωμάτων από ΜΚΑ και ΜΚΕ, σε επίπεδα ανάλογα με τα σημερινά ισχύοντα στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ.

Παράλληλα, όμως, στέλνεται και μήνυμα στα άλλα κράτη, ότι δηλαδή

η ΕΕ είναι έτοιμη να επιτρέψει μεγαλύτερη χρήση τους, μόλις συναφθεί η διεθνής συμφωνία. Στην πρόταση της ΕΕ προβλέπεται ακριβώς ότι το όριο χρήσης δικαιωμάτων από ΜΚΑ και ΜΚΕ θα αυξηθεί σημαντικά μετά τη σύναψη της διεθνούς συμφωνίας. Ο διαχωρισμός μεταξύ των μειώσεων εκπομπών για τους τομείς που υπάγονται στο σύστημα εμπορίας και για εκείνους που δεν υπάγονται σε αυτό, έχει γίνει καθαρά με βάση την οικονομική αποδοτικότητα. Συνεπεία τούτου, ο υπαγόμενος στο ΣΕΔΕ τομέας αναμένεται να αποφέρει μειώσεις εκπομπών 21%, ενώ ο τομέας που δεν υπάγεται στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων πρέπει να επιτύχει μείωση 10% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005.

Ορυκτά καύσιμα

Τα ορυκτά καύσιμα θα εξακολουθήσουν να αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας, τουλάχιστον σε ένα μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Έτσι η πρόταση για την δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (ΔΑΑ) μπορεί να αποτελέσει πολύ σημαντική συμβολή. Απαιτούνται όμως και οι κατάλληλες περιβαλλοντικές ρυθμίσεις και διασφαλίσεις. Η πρόταση της Επιτροπής δημιουργεί το αναγκαίο νομοθετικό πλαίσιο για την ασφάλεια και προστασία της αποθήκευσης.

Σχετικά με τα βιοκαύσιμα όταν πέρσι συμφωνήθηκε ο στόχος του

10%, τονίστηκε συγχρόνως πολύ καθαρά ότι η παραγωγή των βιοκαυσίμων πρέπει να είναι βιώσιμη. Η διάσταση αυτή έχει μεγάλη σημασία. Για αυτό, άλλωστε, στην πρόταση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν περιληφθεί και κριτήρια βιωσιμότητας. Τα κριτήρια αυτά αποτελούν τις ελάχιστες εκείνες διασφαλίσεις που μας επιτρέπουν να πούμε ότι θα αποφευχθούν μη αποδεκτές περιβαλλοντικές συνέπειες.

Σημαντική εξέλιξη είναι ότι τα κράτη μέλη συμφώνησαν να συγκροτήσουν ομάδα εργασίας ad hoc για την μελέτη του ζητήματος αυτού, με βάση την πρόταση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, λαμβάνοντας όμως υπόψη και την σημασία που έχει και η οδηγία για την ποιότητα των καυσίμων. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί η αναγκαία συνοχή και συμβατότητα μεταξύ των δύο αυτών νομοθετικών πράξεων.

Η δέσμη μέτρων για το κλίμα και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

αποτελείται από ένα σύνολο προτάσεων στενά συνδεδεμένων μεταξύ

τους. Και έχει μεγάλη σημασία η ολιστική αντιμετώπισή τους.

Στη δέσμη μέτρων επιτυγχάνεται μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην

ανάγκη διασφάλισης των φιλόδοξων στόχων της ΕΕ ως προς το κλίμα,

στην ανάγκη επιμερισμού κατά δίκαιο τρόπο του κόστους, και στην

ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών.

Άρθρο του κ. Μεσημέρη Θ. στο Ενημερωτικό Δελτίο # 116, 2008 του ΕΤΕΚ